شاه کلید نکات
شاه کلید سوال
![[شاه کلید مای درس] | دانش زبانی: وابستۀ وابسته](https://dl.my-dars.com/upload/image/041683887846.jpg)
همان طور که می دانید گروه اسمی از «هسته» و «وابسته» تشکیل می شود. بعضی از وابسته ها نیز می توانند وابسته‌ای داشته باشند. اکنون به معرّفی سه نوع از وابسته های وابسته می پردازیم:
1- ممیز:
معمولاً برای شمارش تعداد با اندازه و وزن موصوف، میان صفت شمارشی و موصوف آن، اسمی می آید که وابستهٔ عدد است و «ممیّز» نام دارد.
ممیّز با عدد همراه خود، یک جا وابستهٔ هسته می شود؛ نمونه: دو تخته فرش
ممیزها عبارت اند از:
«تن، کیلوگرم، گرم، من، سیر، و ...» برای وزن؛
«فرسخ (فرسنگ)، کیلومتر، متر، سانتی متر، میلی متر، و ...» برای طول؛
«دست» برای تعداد معیّنی از لباس، میز و صندلی، ظرف؛
«توپ و طاقه» برای پارچه؛
«تخته» برای فرش؛
«دستگاه» برای وسایل و لوازم الکتریکی و همانند آنها؛
«تا» برای بسیاری از اسیا؛
و ... .
به عنوان مثال:
هفت فرسخ راه:
کلمهٔ «فرسخ»، وابستهٔ وابسته از نوع «ممیّز» است.
«ممیز» علاوه بر «عدد» می تواند وابستۀ صفت پرسشی و صفت مبهم نیز باشد. به عنوان مثال:
چند تخته قالی
2- مضافٌ الیهِ مضافٌ الیه (اسم + ــِـ + اسم +ــِـ + اسم):
در برخی از گروه‌های اسمی، «مضافٌ الیه»، در جایگاه «وابستهٔ» هسته قرار می گیرد؛ آنگاه این مضافٌ‌الیه، خود، وابسته ای از نوع «اسم»، در نقش مضافٌ‌الیه می پذیرد؛ مثلاَ:
الف) محوّطهٔ میدانِ شهر:
ب) وسعت استان کرمان:
واژه‌های «شهر» و «کرمان» وابستهٔ وابسته از نوع «مضافٌ‌الیهِ مضافٌ‌الیه» هستند.
علاوه بر اسم، «ضمیر» یا «صفت جانشین اسم» نیز می تواند به عنوان مضافٌ‌الیهِ مضافٌ‌الیه به کار رود؛ به عنوان مثال:
الف) گیرایی سخن او:
ب) قدرت قلم نویسنده:
«او» و «نویسنده»، وابستهٔ وابسته، از نوع «مضافٌ الیهِ مضافٌ الیه» هستند.
3- صفتِ مضافٌ الیه (اسم + ــِـ + اسم +ــِـ + صفت یا اسم + ــِـ + صفت پیشین + اسم):
در این نوع گروه اسمی، «مضافٌ الیه» که وابستهٔ «هسته» است، به کمک «صفت» (پسین یا پیشین) توضیح داده می شود؛ به عنوان مثال:
الف) دانش‌آموز پایهٔ دوازدهم:
ب) اسیر این جهان:
پ) یادآوری خاطرهٔ دلپذیر:
ت) برنامهٔ کدام سفر؟:
در مثال های بالا، واژه های «دوازدهم»، «این»، «دلپذیر» و «کدام» وابستهٔ وابسته از نوع «صفتِ مضافٌ‌الیه» هستند.
